ฐานข้อมูลสังคม - วัฒนธรรมเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

          ติมอร์เลสเตเป็นประเทศเกิดใหม่ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่แยกตัวมาจากอินโดนีเซีย ตามข้อมูลทางประวัติศาสตร์ได้กล่าวถึงร่องรอยการดำรงชีพของมนุษย์กว่า 42,000 ปี มาแล้วในถ้ำเจริมาไล ทางตะวันออกของติมอร์ (พรชัย สุจิตต์, 2557:23) ชี้ให้เห็นว่าดินแดนแห่งนี้มีชาวพื้นเมืองดำรงชีวิตอยู่มาเป็นระยะเวลายาวนาน ก่อนการเข้ามาปกครองโดยเจ้าอาณานิคมโปรตุเกสกว่า 400 ปี จากนั้นถูกโจมตีและยึดครองโดยอินโดนีเซียราว 24 ปี บริบททางประวัติศาสตร์ที่เกิดขึ้น ไม่เพียงถูกบันทึกไว้ในความทรงจำของประชาชนชาวติมอร์เลสเตเท่านั้น แต่ยังถูกเก็บรวบรวมไว้ในพิพิธภัณฑ์ทั้ง 3 แห่งของประเทศ เพื่อจัดแสดงให้ประชาชนและนักท่องเที่ยวเข้าชม ได้แก่ หอจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์การต่อต้านติมอร์เลสเต (Timorese Resistance Archive & Museum) พิพิธภัณฑ์และศูนย์วัฒนธรรมติมอร์เลสเต (Museum and Cultural Centre of  Timor -Leste) และ ศูนย์วัฒนธรรมซานานา (Xanana Cultural Centre) ทั้งนี้พิพิธภัณฑ์แต่ละแห่งมีวัตถุประสงค์ในการก่อตั้งแตกต่างกันสามารถขยายความได้ตามลำดับดังต่อไปนี้

หอจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์การต่อต้านติมอร์เลสเต (Timorese Resistance Archive & Museum)

          หอจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์การต่อต้านติมอร์เลสเตตั้งอยู่ในเมืองดิลี เมืองหลวงของติมอร์เลสเต เปิดให้เข้าชมอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 7 ธันวาคม ค.ศ.2005 เป็นระยะเวลา 30 ปีหลังจากกองทัพอินโดนีเซียเข้าโจมตีดินแดนแห่งนี้เพื่อยึดครองเป็นอาณาบริเวณของตนตั้งแต่ปีค.ศ.1975 ดังนั้นหอจดหมายเหตุและพิพิธภัณฑ์แห่งนี้จึงเป็นสถานที่เก็บรักษาและจัดแสดงเรื่องราวต่างๆ ตลอดจนสิ่งของเครื่องใช้เกี่ยวกับการต่อสู้เพื่อเอกราชของชาวติมอร์ เช่น ภาพถ่าย อาวุธปืนและเครื่องมือสื่อสาร เป็นต้น นับเป็นศูนย์รวมเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ของชาติ เมื่อเวลาผ่านไปสถานที่แห่งนี้จะกลายเป็นสัญลักษณ์ของการต่อสู้เพื่อเอกราชแก่ชนรุ่นหลัง และเป็นสถานที่แห่งความทรงจำร่วมกันของคนในชาติ (Timorese Resistance Archive & Museum)

พิพิธภัณฑ์และศูนย์วัฒนธรรมติมอร์เลสเต (Museum and Cultural Centre of  Timor -Leste)

          พิพิธภัณฑ์และศูนย์วัฒนธรรมติมอร์เลสเตพัฒนาขึ้นจากความร่วมมือระหว่างรัฐบาลในประเทศกับองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ตั้งอยู่ในเมืองดิลี เมืองหลวงของติมอร์เลสเต สร้างขึ้นเพื่อแสดงถึงอัตลักษณ์ของชาติ มีการจัดแสดงสิ่งของกว่า 800 รายการ สิ่งของต่างๆเหล่านี้ล้วนเป็นสมบัติอันทรงคุณค่าทางวัฒนธรรม รัฐบาลมีความมุ่งหวังให้สถานที่แห่งนี้เป็นมากกว่าพิพิธภัณฑ์และศูนย์วัฒนธรรม คือเป็นได้ทั้งแหล่งท่องเที่ยวที่ให้ความเพลิดเพลินสนุกสนาน ในขณะเดียวกันสามารถเป็นพื้นที่ในการเรียนรู้ของประชาชนภายในประเทศและนักท่องเที่ยวผู้มาเยือน (Ruy Cinatti, 2009)

ศูนย์วัฒนธรรมซานานา (Xanana Cultural Centre)

          ศูนย์วัฒนธรรมซานานาตั้งอยู่ในเมืองดิลี เมืองหลวงของติมอร์เลสเต ตัวอาคารสร้างขึ้นในสมัยอาณานิคมเป็นสถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลจากโปรตุเกส สถานที่นี้เป็นอีกแห่งหนึ่งที่มีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์ชาติของชาวติมอร์ แม้ว่าชื่อสถานที่จะเป็นศูนย์วัฒนธรรมหากแต่ภายในมีการจัดแสดงสิ่งของและเรื่องราวอันทรงคุณค่าของอดีตประธานาธิบดี ซานานา กุสเมา นักต่อสู้เพื่อเรียกร้องเอกราชคนสำคัญของชาวติมอร์ และยังดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีคนแรกภายหลังการได้รับเอกราชจากอินโดนีเซีย ภายในมีการจัดแสดงภาพถ่ายต่างๆ รวมถึงภาพวาดจากฝีมือของชานานา กุสเมา ขณะถูกจำคุกในเรือนจำ ณ กรุงจาการ์ตา (Lonely Planet, 2016)

          นอกจากจัดแสดงสิ่งของที่มีความเกี่ยวข้องกับอดีตประธานาธิบดีคนสำคัญแล้ว สถานที่แห่งนี้ยังเป็นที่ตั้งขององค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) (Volunteer Service Abroad (VSA), 2014) ทั้งยังเป็นศูนย์การเรียนรู้ของเยาวชนชาวติมอร์อีกด้วย เนื่องจากปัจจุบันศูนย์วัฒนธรรมซานานาเปิดให้บริการห้องสมุดและห้องอ่านหนังสือแก่ประชาชน ภายในอาคารยังเปิดให้บริการคอมพิวเตอร์และระบบอินเทอร์เน็ตโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายในการใช้บริการ (Volunteer Service Abroad VSA, 2014)